اسید استیک (Acetic Acid)، یک اسید آلی با طیف وسیعی از کاربردهای آشپزی، دارویی و صنعتی است. هزاران سال است که انسان از استیک اسید به شکل سرکه استفاده کرده است. حدود 10 درصد اسید استیک از طریق تخمیر طبیعی شکر یا اتانول تولید شده و 90 درصد باقی مانده، با استفاده از فرآیندهای مصنوعی ساخته می‌شود. تخمین زده می‌شود که 75 درصد اسید استیک تولید شده برای صنایع شیمیایی، از کربونیلاسیون متانول به دست می‌آید.
کاربرد استیک اسید چیست؟
- صنعت غذا: شناخته شده ترین کاربرد استیک اسید، کاربرد آن در صنعت آشپزی و پخت غذا، و به شکل (سرکه) است. این ماده، از زمان های قدیم به عنوان چاشنی، طعم دهنده و نگهدارنده در فرآیند ترش کردن غذا استفاده می‌شده است. سرکه همچنین، یک عنصر رایج در بسیاری از محصولات غذایی فرآوری شده مانند سس مایونز است.
- استفاده دارویی: اسید استیک یا سرکه هزاران سال است که برای اهداف دارویی استفاده می‌شود. حتی شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد مصریان باستان خواص دارویی آن را مستند کرده اند. خواص ضد عفونی کنندگی سرکه آن را به یک ضدعفونی کننده موثر برای زخم ها و عفونت ها تبدیل کرده است.
- مصرف خانگی: اسید استیک به شکل سرکه یکی از رایج ترین مواد شیمیایی است که در خانه ها یافت می‌شود. از آن برای طبخ غذاهای مختلف استفاده شده و چاشنی محبوبی است. سرکه همچنین یک محلول تمیز کننده عالی است و اغلب برای از بین بردن لکه های وسایل خانه استفاده می‌شود.
- کاربردهای صنعتی: استیک اسید، کاربردهای صنعتی مختلفی دارد. نه تنها به عنوان یک پیش ساز یا معرف در بسیاری از فرآیندهای شیمیایی کاربرد دارد، بلکه برای تولید چندین محصول مصنوعی نیز بکار می‌رود. یکی از کاربردهای اصلی استیک اسید، تولید مونومر وینیل استات (vinyl acetate monomer) است که یک سوم مصرف جهانی این اسید را تشکیل می‌دهد. مونومر به پلی وینیل استات یا نوع دیگری از پلیمر، پلیمریزه شده و سپس، برای تولید رنگ و چسب استفاده می‌شود. استرها (Ester) که به عنوان حلّال جوهرها و پوشش ها استفاده می‌شوند نیز، با استفاده از استیک اسید تولید می‌شوند. آنها از واکنش کاتالیزوری بین استیک اسید و الکل سنتز می‌شوند. برخی از داروها نیز از طریق فرآیند استیلاسیون(acetylation) ساخته می‌شوند. به عنوان مثال، اسید استیل سالیسیلیک (آسپرین) از طریق استیلاسیون اسید سالیسیلیک (salicylic acid) تولید می‌شود.
- محصولات آرایشی و بهداشتی: محصولات آرایشی مختلف در فرمولاسیون خود، دارای استیک اسید هستند. استیک اسید به عنوان یک عنصر در نرم کننده های مو، شامپوها و سایر محصولات مراقبت از مو استفاده می‌شود. از مشتقات استیک اسید، مانند آلکیل استات (alkyl acetate) و نمک های استات نیز، به منظور ساخت عطرها و نرم کننده های پوست استفاده می‌شود.
کاربرد استیک اسید در پزشکی؟
استیک اسید، خواص ضد عفونی کنندگی دارد. بنابراین، می‌توان از آن در داروهایی استفاده کرد که عفونت های باکتریایی و قارچی را درمان می‌کنند. این اسید، قابلیت مهار رشد گونه های مختلف باکتری مانند استرپتوکوک (Streptococcus)، استافیلوکوکوس (Staphylococcus)، سودوموناس (Pseudomonas) و انتروکوک (Enterococcus) را داراست. و به ویژه در برابر عفونت های پوستی ناشی از سویه های سودوموناس که به آنتی بیوتیک ها مقاوم هستند، موثر است. اسید استیک همچنین برای شستشوی مثانه کسانی که سوند ادراری دارند برای جلوگیری از انسداد و عفونت استفاده می‌شود. همچنین به عنوان یک عامل غربالگری سرطان دهانه رحم بسیار مفید است. اسید استیک به دهانه رحم اعمال شده و اگر برخی از نواحی سفید شوند، آزمایش مثبت است. همچنین در کرومو آندوسکوپی، برای تشخیص مراحل اولیه سرطان معده استفاده می‌شود.
کاربرد استیک اسید در مواد شوینده و پاک کننده
سرکه اصلی ترین محصول خانگی است که حاوی اسید استیک است (البته با غلظت بسیار پایین). همانطور که قبلاً اشاره کردیم، سرکه به عنوان چاشنی و طعم دهنده غذا استفاده می‌شود. از دیگر محصولات خانگی که حاوی استیک اسید هستند، می‌توان به پاک کننده های سطوح و برخی مایعات ظرفشویی اشاره کرد. حتی می‌توانید مایع پاک کننده خود را با رقیق کردن استیک اسید یا سرکه بسازید. پاک کننده های با پایه ی استیک اسید، در از بین بردن لکه از سطوح سرامیکی و باکتری ها و قارچ ها در محیط آشپزخانه، موثر اند. نکته ی مهم این است که بر خلاف سایر مواد پاک کننده، استیک اسید، غیر سمّی و زیست تخریب پذیر است.
چه غذاهایی حاوی اسید استیک هستند؟
استیک اسید، به شکل سرکه، یکی از مواد طعم دهنده رایج غذا است. رد پای این اسید، در بسیاری از دستور العمل های آماده سازی غذا، از جمله سالاد سیب زمینی گرم با سس موسیر، سس مرغ بریان و استیک، به چشم می‌خورد.
آیا استیک اسید در سرکه وجود دارد؟
سرکه، محلول آبی استیک اسید، با غلظت حدود 4 تا 6 درصد است. همچنین حاوی ناخالصی های کمی از مواد معدنی، نشاسته و قند می‌باشد.
سایر غذاهای حاوی استیک اسید
جدا از غذاهایی که ترکیب اصلی آنها سرکه است، اسید استیک در بسیاری از محصولات غذایی فرآوری شده نیز یافت می‌شود. از جمله:
- سس مارینارا
- انواع سس ها (سس مایونز، سس گوجه فرنگی و …)
- کمپوت میوه
- ترشی ها
- و …
آیا استیک اسید برای انسان مضر است؟
استیک اسید در غلظت‌های پایین (مانند غلظت‌های موجود در سرکه و محصولات غذایی فرآوری‌شده) مضر نیست. حداقل غلظت خطرناک این ماده اسیدی، 25 درصد است. تماس با استیک اسید بسیار غلیظ، می‌تواند باعث سوختگی شده و حتی ممکن است به چشم آسیب برساند.
خرید استیک اسید از تشخیص طبی ملک
همانطور که گفته شد، استیک اسید کاربرد های فراوانی در آزمایشگاه های شیمیایی و صنعتی دارد. شما می‌توانید استیک اسید را با بهترین کیفیت و قیمت مناسب از شرکت تشخیص طبی ملک خریداری نمائید. برای مشاهده محصولات ما، صفحه ی خرید استیک اسید را مشاهده نمائید.
